Και με τον τίτλο αυτό, δεν εννοώ επουδενί φίλη μου ότι η ευθύνη και το καθήκον της μαμάς είναι «το χαμόγελο», έτσι απλά.
Δεν μπορώ τους ψυχαναγκασμούς και την καταπίεση και το ξέρεις. Τσιτάτα όπως «δες τα όλα θετικά», «η ζωή είναι ωραία», «η ευτυχία είναι επιλογή» ανέκαθεν μου ύψωναν αντιστάσεις και ξυπνούσαν τον μπαρμπά Θωμά μέσα μου!
Όχι, πες τα αυτά στον μετανάστη που θαλασσοπνίγεται, πες τα στον άστεγο που λιμοκτονεί, πες το στα παιδάκια που υπόκεινται σε συστηματική κακοποίηση, πες το στη λεχώνα που πάσχει από κατάθλιψη..
Και για να μην σε πάω τόσο ακραία, ας μείνουμε στα «δικά μας»: πες το στη μαμά που παλεύει να τα βγάλει πέρα στο σπίτι, στη δουλειά, με τα παιδιά, με ή χωρίς σύζυγο, με οικονομική πίεση, δίχως βοήθεια, με μηδέν προσωπικό χρόνο, και με μια αβεβαιότητα για το μέλλον ολοένα να μεγαλώνει.
Κι όμως…
Ξέρεις τι καταλαβαίνω με τα χρόνια;
Ότι μερικοί άνθρωποι κάπως καταφέρνουν πάντα να δουν το ποτήρι μισογεμάτο. Κάτω από σχεδόν οποιεσδήποτε συνθήκες! Έχουν αυτή τη δίψα για ζωή, έχουν μια λάμψη στα μάτια τους, έχουν αυτή τη “can-do-attitude” (Αχ, πόσο την έχω ζηλέψει αυτή την «καν ντου άτιτουντ»!)
Όποτε συναντώ τέτοιος ανθρώπους, θέλω να πάω να τρυπώσω σε μια γωνιά του σπιτιού τους, και να τους παρατηρώ με τις ώρες, σαν μια αόρατη μύγα. Θέλω να πάρω λίγο από την ενέργειά τους (με την καλή έννοια), θέλω να «κλέψω» τα μυστικά τους, θέλω να γίνω λίγο σαν κι αυτούς.
Κι έχω ανακαλύψει, ότι 9 στις 10 περιπτώσεις, πίσω από αυτά τα άτομα, κρύβεται μια παιδική ηλικία σίγουρα με μπόλικη αγάπη, αλλά με 2 ακόμη μαγικές λέξεις: ΑΠΟΔΟΧΗ και ΠΙΣΤΗ. Δηλαδή οι γονείς τους, τα αγάπησαν μα κυρίως τα αποδέχτηκαν, όπως είναι, και πίστεψαν σε αυτά.
Και βουαλά!
Όπου φυσάει ο άνεμος, γίνομαι άνεμος…
O Δρ. Σκοτ Πεκ, στο «ο Δρόμος ο Λιγότερο Ταξιδεμένος» (ωραίο! Να το πάρεις), αναφέρει σε κάποιο σημείο πως το ταξίδι προς την ενηλικίωση ξεκινάει με την πρώτη επανάσταση απέναντι στους γονείς μας.
Πολύ με είχε προβληματίσει αυτή η διαπίστωση. Διότι απ’όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, δεν είχα ποτέ επαναστατήσει αληθινά απέναντι στους γονείς μου.
Απόλυτα πιστή στο σενάριο του δεύτερου παιδιού, έμαθα από μικρή να πηγαίνω όπου φυσάει ο άνεμος. Να συμμορφώνομαι με όλους τους κανόνες, να μην κάνω «φασαρία» και γενικά να μη δημιουργώ προβλήματα.
Πολλά «προνόμια» μου δόθηκαν πρόωρα και στο πιάτο, αφού είχε παλέψει γι’αυτά η ταλαίπωρη η αδερφούλα μου πρώτα. Για όλα τα υπόλοιπα, ανέπτυξα μια τρομακτική ικανότητα να καταφέρνω όσα θέλω υπογείως και πλαγίως (λαμόγιο δηλαδή, μη ντρέπεσαι, πες το!).
Κάπου στην πορεία βέβαια, ανέπτυξα κι άλλες «τρομακτικές» ικανότητες. Όπως το να υποτιμώ μονίμως τις δυνατότητές μου, να αγνοώ τις αληθινές μου επιθυμίες, να αμφισβητώ παντελώς το ένστικτό μου και να θεωρώ πως Ο,ΤΙ μα Ο,ΤΙ καλό μου συνέβαινε, ήταν καθαρά τυχαίο.
Οπότε πως να επαναστατήσω;
Αφού όλα έβαιναν «ομαλώς», μονίμως, επί 25 τουλάχιστον χρόνια. Η Χριστίνα η «ώριμη», η «συνεννοήσιμη», η «λογική» και η «προκομμένη».
Ήταν και οι ίδιοι οι άτιμοι, τόσο αγνά και «καλά» παιδιά, τόσο ελεύθεροι σχετικά, επιτρεπτικοί και ανοιχτόμυαλοι, που πραγματικά μου το έκαναν πολύ δύσκολο να επαναστατήσω ή έστω λίγο να τους μισήσω.
Ή στραβός είναι γυαλός…
Όλα “καλά” λοιπόν. Και όλα “τυχαία”. Απλά μου συνέβησαν.
Οι διορθωτές στο Proficiency στραβώθηκαν και με πέρασαν, στο πανεπιστήμιο από σπόντα πέρασα, και στο Μεταπτυχιακό ooops, έβγαλα τον καλύτερο βαθμό στο business school από φόβο μην κοπώ (ε το ξέρω ότι το έχω ξαναπει στο newsletter, άσε με να καυχηθώ λίγο πάλι μωρέεε έστω και καθυστερημένα, ωωωχουυυ 😇).
Λίγο μετά με «λυπήθηκαν» και μου έκαναν χάρη να με προσλάβουν σε μια μεγάλη εταιρεία στην Αγγλία. Κάπου εκεί ξεκίνησε για μένα το πιο δύσκολο κομμάτι της ζωής μου.
Σε μια δουλειά στην οποία ένιωθα μονίμως «ξένη» και «λίγη», σε μια σχέση που ένιωθα πως δεν μου ταίριαζε, και σε μια χώρα μονίμως συννεφιασμένη, όπου κανένας δεν γελούσε με τα αστεία μου, και ποτέ δε γελούσα εγώ με τα δικά τους.
Και το κυριότερο: πολύ μακριά από το σπίτι μου, τις κολλητές μου και όλο το δίχτυ ασφαλείας τόσων ετών.
Έτσι, τα φαντασματάκια μου έκαναν ένα-ένα την εμφάνισή τους, και δεν υπήρχε άνθρωπος να τα μπλοκάρει με ένα «έλα μωρέ, μια χαρά είναι η Χριστίνα, πάντα έτσι κάνει και στο τέλος τα καταφέρνει». Τίποτα. Ερχόντουσαν και μπααααπ: με βαρούσαν κατακέφαλα, ώστε να μην μπορώ να τα αγνοήσω πια.
Πόσο ευγνώμων νιώθω γι’αυτό το μουχλιασμένο στη βροχή του Λονδίνου έτος της ζωής μου!
Η’ στραβά αρμενίζουμε…
Ξεκίνησε τότε ένα μακρύ ταξίδι αυτογνωσίας, με πολύ διάβασμα, πολλή παρατήρηση και πολλή αυτό-ανάλυση.
Θυμάμαι ένα από τα πρώτα βιβλία που μου πρότεινε μια ψυχοθεραπεύτρια και μου προκάλεσε πολύ κλάμα, αναμιγμένο με πολλά «α-χαααα!» επιφωνήματα, ήταν το “Overcoming Low Self Esteem” (ακόμη το έχω, αλλά δεν στο δίνω, το χρειάζομαι ακόμη και σήμερα 15 χρόνια μετά μουχαχα).
Με αφορμή αυτό το βιβλίο, έγραφα, κατέγραφα, έσβηνα, μαγνητοφωνούσα, απομαγνητοφωνούσα. Τις σκέψεις μου, τις ερμηνείες μου, τις καταστροφολογίες μου, τις τρικλοποδιές που έβαζα στον εαυτό μου.
Κατάφερνα πάντα θαυμάσια να με αμφισβητώ, να μην χαλαρώνω ποτέ, να μην απολαμβάνω τα όσα καταφέρνω και το κυριότερο: να μη βάζω ποτέ συγκεκριμένους στόχους για μένα! Από φόβο απογοήτευσης. 😥
Όσες προαγωγές κι αν μου έδινε το αφεντικό, όσα βραβεία κι αν έπαιρνα, όσα distinctions κι αν μου έβαζαν… το πόρισμα για «μένα» είχε γραφτεί προ πολλού στον σκληρό δίσκο του παιδικού μου μυαλού, και φώναζε άλλοτε δυνατά άλλοτε σιγανά, αλλά ασίγαστα: «δεν είσαι αρκετά ικανή».
Διότι αγαπητή, δεν είχε καμία σημασία τι βλέπουν οι άλλο σε σένα, αλλά τι βλέπεις εσύ σε σένα! Οι «φακοί» που φοράς εσύ καθορίζουν το είδωλο στον καθρέφτη, ακριβώς όπως στην ανορεξία ο ασθενής βλέπει τον εαυτό του παντελώς διαστρεβλωμένα και υποφέρει «άδικα».
Τις πταίει;
Δυστυχώς, ο,τι κάνουμε εμείς στους εαυτούς μας, συνήθως ειναι μια αναπαραγωγή αυτών που έκαναν οι γονείς μας στους ταλαίπωρους τους εαυτούς τους. Κατάλαβα ότι μου έχουν ενσταλλάξει γενναίες δόσεις αμφιβολίας και υπαρξιακού άγχους.
“Κάθε πέρσι και καλύτερα”. “Εμείς, δεν…». “Τι ξέρουμε κι εμείς; Ποιοι είμαστε εμείς για να ξέρουμε; Όλοι οι άλλοι ξέρουν καλύτερα από εμάς”. Ακόμη και για πράγματα που αφορούν καθαρά εμάς.
Αυτές ήταν οι κυρίαρχες σκέψεις τους.
Αρχικά θύμωσα. “Γιατί να μη μου έχουν εμφύσησει αυτοπεποίθηση, αισιοδοξία κι ελπίδα;”.
Μετά κατάλαβα οτι ούτε οι ίδιοι φταίνε. Έκαναν αυτά που μπορούσαν. Εγώ είχα την ευκαιρία να κάνω κάτι καλύτερο.
Τα αποτελέσματα αυτού του ταξιδιού αυτογνωσίας ήταν να επιστρέψω Ελλάδα, να χωρίσω και να μείνω μόνη για έναν χρόνο. (Χρόνος ρεκόρ 😏).
Ήταν το πρώτο μεγάλο βήμα προς τον αυτοπροσδιορισμό μου.
Και μετά, και μετά;
Όμως οι πρώτοι καρποί από τον επίπονο ξεσκόνισμα της παιδικής μου ηλικίας και των «αγκυλώσεών μου» άρχισαν να φαίνονται έναν χρόνο αργότερα, όταν άφησα μια θέση σε μεγάλη εταιρεία με άκρως τοξικό κλίμα (γύρευε τι είχαν κάνει στο τότε αφεντικούλι μου οι δικοί του οι γονείς!), για μια άλλη θέση σε μικρότερη εταιρεία, αλλά με πολύ πιο υγιές και ενθαρρυντικό περιβάλλον.
Περίπου τότε έσμιξα με τον άντρα μου (την ιστορία με τα άσπρα άλογα στην έχω πει πάλι στο newlsetter), σε μια σχέση δίχως κρυφτούλια και εγωισμούς.
Και κάπως έτσι, έδωσα ρεπό για περίπου 4 χρόνια στον εαυτό μου από το ταξίδι της αυτογνωσίας. Όλα πήγαιναν καλά. Μέχρι που έγινα μητέρα.
Και τσουυυυπ. Να τη πάλι η φαντασμάρα. «Δεν είσαι αρκετά ικανή». «Οι άλλοι ξέρουν καλύτερα». Και έβαλε κάτω το κεφάλι το Χριστινάκι κι έκανε αυτό που ήξερε καλύτερα από οτιδήποτε άλλο: να κολυμπάει.
Για 2 χρόνια πήγα όπου με πήγαινε το ρεύμα. Δεν τόλμησα να αφήσω τη δουλειά μου παρόλο που ένιωθα ότι σίγα σιγά έπαψε να με γεμίζει και μου στοίχιζε πολύ σε τύψεις. Η σχέση μου με τον γιο μου δεν ήταν ασφαλής. Και δεν ήταν ούτε οι 10 ώρες τη μέρα δουλειάς ήταν το πρόβλημα, ούτε τα ταξίδια, ούτε το άγχος των παρουσιάσεων.
Δεν ήταν η απουσία μου από τη ζωή του το πρόβλημα.
Το πρόβλημα ήταν η απουσία από τη δική μου ζωη!
Δε με κατηγορώ
Έκανα αυτό που άντεχα και μπορούσα.
Είχα αφήσει πάλι τον αυτόματο πιλότο να αναλάβει το πηδάλιο, εγώ μπήκαν σαν καλά εκπαιδευμένο χαμστεράκι στον τροχό, νον-στοπ, να κυνυγάω την ουρά μου.
Ώσπου μια μέρα «δεν άντεξα» άλλο. Το πήρα απόφαση, έψαξα στο ιντερνετ για ψυχοθεραπευτή, και βγήκα ξανά στο σεργιάνι για λίγη «ευθυγράμμιση και ζυγοστάθμιση» (ο δικός μου ορισμός της ψυχοθεραπείας)
Είχε έρθει η ώρα για να ξανανοίξω τις ντουλάπες μου, να ξαναβγάλω τα ρούχα μου ένα ένα, να δω ποια μου κάνουν, ποια δε μου κάνουν, να πετάξω μερικά, να πλύνω άλλα, να τα σιδερώσω, και να τα βάλω όλα πίσω, τακτοποιημένα και προσεκτικά.
Το αποτέλεσμα ήταν η πρώτη μου πραγματική επανάσταση.
Στα 35 μου, άφησα τη «στρωμένη» δουλειά, άφησα το ιδιόκτητο σπίτι από πάνω τους, και ακολούθησαν τον άντρα μου σε μια πρόταση στο εξωτερικό (hellooooo τι λεμε τόσους μήνες;).
Και εδώ και 8 μήνες που έχουμε επιστρέψει, ΑΚΟΜΗ να βρω δουλειά! Εγώ, η «προκομμένη», η «λογική» και η ώριμή! Σχεδόν «εισπνέω» σε καθημερινή βάση την εύλογη ανησυχία των γονέων μου. Τι θα απογίνω;
(Η’ μήπως είναι “δική μου” εσωτερικευμένη ανησυχία; 🙄)
Η Ευθύνη μου.
Η ευθύνη μου ως μητέρα είναι να κόψω τον ομφάλιο λώρο και να αναλάβω την ευθύνη του εαυτού μου πρωτίστως.
Για όποιες ολιγωρίες δεν μπορώ πια να κατηγορήσω τους γονείς μου. Τους συμπονώ, τους αγαπώ και όσο περνάνε τα χρόνια τους θαυμάζω!
Τώρα ήρθε η ώρα της κρίσης της δικής μου.
Τώρα ήρθε η ώρα να γίνω εγώ η μητέρα που θέλω. Να κλείσω τα αυτιά μου όλους και σε όλα και να ακούσω τη δική μου φωνή. Να αναγνωρίσω τις ΔΙΚΕΣ μου αξίες και να τις ασπαστώ όσο μπορώ. Να ζήσω όπως θέλω.
Να μη συγχωνευτώ με τις ανασφάλειες της μητέρας μου, ούτε με το άγχος του πατέρα μου. Να μην ψαρώσω με το τι θα πει ο κόσμος για μένα. Να κάνω αυτό που αγαπάω και να πιστέψω ότι είμαι αρκετή και είμαι ικανή.
Να αλλάξω το σενάριο που θα παραδώσω στα παιδιά μου για τη δική τους ζωή.
Και τελικά;
Έχω συμβιβάστεί πλεόν κατά πολύ, ότι δε θα γίνω ποτέ αυτό το άτομο που ξυπνάει χαμογελώντας και θα ξεκινάει τη μέρα του με τρια κιλά θετικής ενέργειας.
Θα είμαι πάντα το άτομο που θα πρέπει να εμποδίζεί τον εαυτό του από το να αγχώνεται, να καταστραφολογεί και να αυτό-σαμποτάρεται.
Αλλά δεν πειράζει.
Μου αρκεί που έχω καταλάβει οτι η ζωή είναι πολύτιμη.
Και ωραία, με τα άσχημα της!
Ότι η ευτυχία είναι ΚΑΙ επιλογή.
Συχνά, δύσκολη μάλιστα!
Και ότι όταν το βλέμμα σου περνάει πρώτα μέσα από την ψυχή σου, με τόλμη, θάρρος και αλήθεια, τότε ναι, μπορεί να τα δει «πιο» θετικά.
Για μένα, το καθήκον της μαμάς, δεν είναι άλλο από το καθήκον κάθε ανθρώπου: να μην σταματήσει την προσπάθεια να χαρεί το δώρο τη ζωής που του δόθηκε, μια φορά μόνο και για λίγο.
Με πίστη, αποδοχή και αυταγάπη.
Και το χαμόγελο συνήθως ακολουθεί 💖.
υστερογραφΑ (ΗΤΑΝ 5 ΤΗΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΤΑ ΘΥΜΑΜΑΙ ΤΩΡΑ, sorry!!)
ΥΓ1. Το άρθρο αυτό ανεβαίνει δέυτερη φορά, μετά το σαμποτάζ Τούρκων πρακτόρων που μου το έριξαν λίγο πριν της γιορτή της 25ης Μαρτίου. Θέλω να ενημερώσω τους οχτρούς μου, οτι δεν “ψοφάω” έτσι εύκολα. 😁
ΥΓ2. Αν έχεις ξεχάσει ποιο ήταν το Μέρος α’ και Μέρος β’ αυτής της Ιλιάδας, μην αγχώνεσαι, το ίδιο κι εγώ! Αν έχεις 2,5 ωρίτσες στη διάθεση σου, μπορείς να δείς εδώ και εδώ, αντίστοιχα. 😇
ΥΓ3. Συνήθως μετά την δημοσίευση ενός κειμένου στέλνω ένα σχετικό newsletter με περαιτέρω σκέψεις – καθώς οι 1.880 λέξεις δεν είναι ποτέ αρκετές για την Πριγκιπέσσα. 🙄. Ζητώ συγνώμη σε όσους συνδρομητές άνοιξαν το email και ο σύδνεσμος σε αυτό το ποστ δε λειτουργούσε την περασμένη εβδομάδα. Θα επανορθώσω τούτη(να). Στο μεταξύ αν δεν έχεις γραφτεί και θες, ΤΩΡΑ είναι η ευκαιρία σου. Μπες👉 εδώ!